Battlefieldtour 2025 Deelen

Verslag Battlefield Tour Deelen en Diogenes 

Op vrijdag 15 november organiseerde de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschappen (KVBK) een bijzondere Battlefield Tour op twee van de meest
markante militaire locaties van de Veluwe: de voormalige Fliegerhorst Deelen en het gevechtsleidingscentrum Diogenes in Schaarsbergen. De dag werd inhoudelijk geleid
door Erwin van Loo van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en door Jeroen Wijgerse en Elmer Bosma van Museum Vliegbasis Deelen.

Na koffie en een kort welkomstwoord opende militair-historicus Erwin van Loo de dag met een uitgebreide inleiding over de aanleg, ontwikkeling en inzet van Fliegerhorst Deelen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deelnemers ontvingen een handout met daarin een beknopte tekst over de oorlogsgeschiedenis, een stationeringsoverzicht en achtergrondinformatie bij de locaties die gedurende de dag bezocht zouden worden. De lezing, die ongeveer een half uur duurde, vormde het startpunt voor de verdere verkenning van het uitgestrekte Duitse luchtmachtcomplex. Na de inleiding werd het gezelschap gesplitst in twee groepen. De ene groep vertrok onder leiding van Erwin van Loo naar de nabijgelegen Oranjekazerne, waar een korte wandeling werd gemaakt over Klein Heidekamp, een voormalig legeringskamp van Luftwaffepersoneel. De deelnemers bezochten onder meer de voormalige woning van nachtjager-icoon Major Wolfgang Falck, evenals de Geschwaderbefehlstelle van Nachtjagdgeschwader 1. 
Na een korte rondrit over Groot Heidekamp, een tweede barakkenkamp, ging de route verder naar de overzijde van de Koningsweg, waar zich de restanten van de voormalige Fliegerhorst Deelen bevinden (het huidige Vrijland-Noord en MLT Deelen). Hier werden diverse karakteristieke plekken bezocht, waaronder de imposante onderhoudshangaar (Junkerhalle). Vervolgens stond een kijkje bij de Kompensierscheibe op het programma – de plek waar in oorlogstijd vliegtuigkompassen werden geijkt – en werd het punt bezocht waar twee van de drie oorspronkelijke startbanen samenkomen. Een derde hoogtepunt vormde de Reijnouthoeve, bestaande uit voormalige jachtvliegtuigloodsen, waarvan sommige nog originele Duitse opschriften dragen, zoals Rauchen Verboten. Een van de hangars kreeg na de oorlog zelfs een buitenwand die als burgerwoning is
beschilderd, compleet met ramen en gordijnen. Terwijl deze groep over de vliegbasis trok, namen Jeroen Wijgerse en Elmer Bosma de andere groep mee naar het indrukwekkende gevechtsleidingscentrum Diogenes. Dit massieve betonnen bouwwerk – in 1943 door de Luftwaffe in gebruik genomen – was een cruciaal onderdeel van de Duitse nachtjachtleiding. Binnen vertelde het museumteam over de inrichting en samenhang van de Duitse luchtverdediging en de technische, logistieke en operationele functies van het complex, dat een sleutelrol speelde in de luchtverdediging boven Noord West-Europa. Daarna werd een route door deze massieve bunker afgelegd. Rond 13.00 uur verzamelden beide groepen zich weer in het museum voor een gezamenlijke lunch. Tijdens het eten vertelde kolonel b.d. Anne Tjepkema, de laatste commandant van Vliegbasis Deelen, over zijn ontmoeting met Wolfgang Falck in 1995 bij de sluiting van de basis. Zijn persoonlijke herinneringen vormden een waardevolle brug tussen de oorlogsjaren en de recente militaire geschiedenis van het terrein. Na de lunch wisselden de groepen van programma, zodat iedereen zowel Deelen als Diogenes kon bezoeken. Aan het einde van de middag werd de Battlefieldtour afgerond waarbij ee gedeelte van de groep de dag heeft afgesloten in een pannenkoekenrestaurant.